Week-2: Linux / UNIX Operativni sistemi

UNIX je stabilan, mocan i fleksibilan operativni sistem visokih performansi pogodan za izvrsavanje kriticnih aplikacija od visoke vaznosti. UNIX je cvrsto povezan sa mreznim servisima TCP/IP protokola, cime je u potpunosti promijenjena slika UNIX servera i radnog okruženja iz prošlosti. Umjesto servera sa klasicnim serijskim terminalima UNIX server se nalazi u mreži, pri cemu sa radnim stanicama ostvaruje vezu preko LAN/WAN mreže i TCP/IP skupa protokola. Vecina velikih svjetskih proizvodjaca racunara razvija specificnu varijantu UNIX operativnog sistema, što ukazuje na njegov kvalitet, popularnost i rasprostranjenost. Vecina UNIX sistema, poput Red Hat Enteprise, je komercijalna - korisnik mora da plati licencu za korištenje, a izvorni kod nije raspoloziv. To su razlozi narastajuce popularnosti Linux sistema koji zadržava vecinu dobrih osobina UNIX sistema, a dodatno se odlikuje raspolozivim izvornim kodom i prakticno besplatnim korišenjem. Zbog toga danas vecina proizvodjaca racunara osim sopstvene komercijalne verzije UNIX sistema nudi i podršku za Linux. Linux se najcesce koristi kao operativni sistem na radnim stanicama ili serverima u manjoj ili srednjoj klasi servera, a jedna od oblasti dominantne primjene, u kojoj veliki broj korisnika podržava i promoviše Linux kao bazicni server, su Internet servisi. (dio iz knjige Linux i UNIX - B. Djordjevic, D.Pleskonjic, N.Macek - Beograd 2004)

Osnovne Linux/UNIX komande

$ man ssh #Manual for ssh command $ man

$ ssh [ip or hostname] #Secure shell, an encrypted network protocol #allowing for remote login and command execution

$ ssh -vvv #verbose for troubleshooting access

$ pwd #displays the current directory

$ sudo su - #Switch to root user

$ whoami #Displays your logged in user id

$ id #Displays your user id and group id

$ hostnamectl #Displays your hostname

$ cd / #Change directory to the root of the filesystem

$ cd target #Change directory to “target” directory

$ cd ~ #Change directory to your user home directory

$ cp file1 file2 #Copy file1 to file2

$ cp -r dir1 dir2 #Copy directory dir1 to dir2

$ mv file1 file2 #Move file1 to file2, file1 is deleted

$ rm file1 #Remove file1

$ rm -r dir1 #Remove directory dir1 and all its contentsbash

U UNIX sistemima, postoje dva tipa poveznica (eng. links) koje se koriste za stvaranje referenci na datoteke i direktorije - simbolicke (engl. symbolic links) i tvrde (engl. hard links).

Simbolička poveznica, također poznata i kao soft link, je datoteka koja predstavlja simbolicku referencu na neku drugu datoteku ili direktorij. Simbolicka poveznica sadrži putanju do izvorne datoteke ili direktorija, a kada se na nju pristupa, sistem ce slijediti putanju koju simbolicka poveznica pokazuje i doci do izvorne datoteke. Simbolicke poveznice se stvaraju uz pomoc naredbe ln -s, a brisanje simboličke poveznice neće utjecati na izvornu datoteku ili direktorij.

S druge strane, tvrda poveznica, također poznata i kao hard link, je druga kopija iste datoteke ili direktorija. Tvrde poveznice se stvaraju uz pomoc naredbe ln, a nakon stvaranja tvrde poveznice, izvorna datoteka i njezina tvrda poveznica se tretiraju kao jedna te ista datoteka. To znaci da ako se promijeni sadrzaj izvorne datoteke, promjena ce se vidjeti i u tvrdoj poveznici, jer su to ista datoteka. Brisanje izvorne datoteke nece utjecati na tvrdu poveznicu, jer tvrda poveznica nije samo referenca na izvornu datoteku, vec je to druga kopija te datoteke.

Kljucna razlika između simbolickih i tvrdih poveznica u UNIX sistemima je u tome što simbolicke poveznice predstavljaju samo referencu na izvornu datoteku ili direktorij, dok su tvrde poveznice kopije izvorne datoteke ili direktorija.

$ ln -s /path/to/file /path/to/symlink #Create a symbolic link to file

$ ln file1 file2 #Create a hard link to file1

Struktura Linux/Unix file sistema

[centos@ip-172-31-34-106 /]$ tree -L 1
.
|-- bin -> usr/bin
|-- boot
|-- dev
|-- etc
|-- home
|-- lib -> usr/lib
|-- lib64 -> usr/lib64
|-- media
|-- mnt
|-- opt
|-- proc
|-- root
|-- run
|-- sbin -> usr/sbin
|-- srv
|-- sys
|-- tmp
|-- usr
`-- var

Za vise informacija o fajl sistemu i strukturi direktorijuma pogledati File System Hierachy Standard

Snimci predavanja

DevOps Mentorship Program - Week 2 - Linux / UNIX commands (#tier-1-group-1)

DevOps Mentorship Program - Week 2 - Linux / UNIX commands (#tier-1-group-2)

Materijali za ucenje

• DevOps Learning Path - Linux/UNIX OS
• Linux i UNIX - B. Djordjevic, D.Pleskonjic, N.Macek - Beograd 2004
• Osnove Administracije Operacijskog Sustava Linux - Obrazovni Sustav Srce Hr | Biljeske iz Knjige
• UNIX and Linux System Administration Handbook, 5th Edition
• UNIX Operativni Sistemi
• yum cheat sheet
• Linux Performance Analysis in 60,000 Milliseconds

Dodatni materijali